پرسش از غرب

«پرسش از غرب» به قلم دکتر اسماعیل شفیعی سروستانی، به نوعی تحلیل تفاوت‌های هستی‌شناسانه و جهان‌بینی غرب و شرق است. در مقدمه چنین می‌خوانید: اساساً این پرسش، پرسشی فلسفی است و در مقام نظر، ناظر بر درک شرایط تاریخی ویژه‌ای است، که گذار از آن، بی‌این پرسش ممکن نیست. پرسشی از این دست، در نقاط عطف مهم و تاریخی اقوام پیش می‌آید و پاسخ‌گویی بدان نیز بر عهدۀ عوام مردم نیست؛ در وظیفۀ دانشمندان، اربابان فن و حتّی سیاست‌مداران نیز نیست؛ بلکه متفکران و صاحبان‌نظر از میان آنان، مخاطب این پرسشند ـ به شرط آنکه مقام و رأیشان منشأ اثر باشد ـ پاسخ پرسش‌هایی چنین، جهت‌گیری‌های بزرگ و نسبت میان همه چیز و از جمله فرهنگ و تمدّن و مناسبات اجتماعی را معلوم می‌سازد؛ سرنوشت یک قوم را رقم می‌زند، مسیر آنان را در طی طریق می‌نماید و چگونه بودن در عرصۀ حیات را روشن می‌کند. در این مجموعه، نگارنده، ضمن طرح ضرورت پرسش، سعی در بیان جایگاه و موضوع پرسش دارد و در میان کلّیۀ ساکنان مشرق زمین، «ایران» اسلامی و شیعی مذهب را شایسته‌تر برای این امر می‌شناسد؛ زیرا سایر ملل شرقی و از جمله «چین» و «هند» و «ژاپن، در رویارویی با غرب متحمّل خسارات فرهنگی بسیار شده‌اند، لیکن حسب سابقه و جان‌مایۀ فرهنگیشان از امکان تجدید حیات فرهنگی برخوردار نیستند. این اقوام در نظام فکری و نظری، فاقد رویکردی بنیادین و جدّی به آینده‌اند. عموم فرهنگ‌ها و تمدّن‌های منسوخ و ممسوخ آسیایی و شرقی، دربارۀ کیفیت برکشیدن بنای تمدّنی و تنظیم معاملات و مناسبات فردی و جمعی، بر مبنای زیرساخت فکری و فرهنگی ساکتند و این امر آنها را از توانایی ایجاد یک جریان جدّی و نقطه عطف مهمّ تاریخی محروم نموده است. در این کتاب با نظر به مسپله غرب‌زدگی و پذیرش فرهنگ غربی در دوران تجدد پس از مشروطه این کتاب پرسش هایی را در سه موضوع اساسی هستی شناسی ، انسان و طبیعت و در نهایت علم جدید مطرح کرده و دیدگاه غربی را به نقد و چالش کشیده‌است.