تربیت پهلوانی

«تربیت پهلوانی» اثر اسماعیل شفیعی سروستانی (-۱۳۳۷)، تحولات تاریخی و فرهنگی تربیت‌بدنی از دوران کهن تا عصر حاضر را شرح می‌دهد. قصه بلندی از آمدن‌ها و رفتن‌ها‌ی جوانمردان، پهلوانان، عیاران و رادمردانی که به نام و برای اعتلای دین و حفظ شرافت جوانمردی پای به عرصه نهادند. این اثر، نگاهی پژوهش‌گرانه و محققانه به سنت‌های ورزشی کهن تا دوران پس از مشروطیت دارد. گزیده‌ای از کتاب را می‌خوانید: تربیت «رادمردی و پهلوانی» نتیجۀ قدیمی‌ترین تربیت سنتی و اجتماعی ایرانیان بود و پهلوانان نمونه‌های زیبا و کامل شهامت اخلاقی، دلیری، سلحشوری و مردانگی بودند. همۀ فنون رزمی و میدانداری به «کشتی» ختم می‌شد و همین شیوه، کمال خود را در تجدید آیین پهلوانی و رادمردی نشان می‌داد. مؤثرترین و در عین حال واقعی‌ترین نمونۀ مردان در نزد ایرانیان، قهرمانان و پهلوانانی بودند که حسن خلق، هوشمندی، عفت و تنومندی جسم را توأمان داشتند. علاقۀ آنان به حفظ این سنت‌ها و پاسداری از آن موجب بود که رسم «پهلوانی» و آیین «رادمردی» از گذشته‌های دور تا به امروز نزد ایرانیان ماندگار باشد و چنان‌که پیش از این رفت، رویارویی با اهریمن، اهریمن‌خویی و اهریمن‌صفتان به عنوان «دکترین»، استراتژی و بالاخه آیین پذیرفته شدۀ مردمی شد که منشأ خلق و پیدایش خود و فلسفۀ آمدن و رفتن در صحنۀ حیات را جدال با «اهریمن» می‌دانستند. از این رو می‌توان بر سرلوحۀ حیات آن‌ها دو عبارت «آمدن برای جنگیدن» و «جنگیدن برای دفع اهریمن» را نگاشت. در این نوع دریافت «صورت و سیرت» عمل یکی است و «اخلاق» پهلوانی نه به عنوان امری عارض شده بر اعمال که خود اعمال است. اگر امروز خلاف این تلقی صورت می‌گیرد به دلیل اشتباه ماست که با فاصله‌ای دراز به ورزش گذشته می‌نگریم. که اگر چنین نبود، نیک درمی‌یافتیم که میان این نوع دریافت از بودن و آمدن آدمی و آنچه که انجام می‌دهد (اعمّ از اعمال فردی و جمعی) فاصله وجود دارد.